«ЗАКОН РЭСПУБЛIКI БЕЛАРУСЬ
Аб Нацыянальнай акадэмii навук Беларусi
Гэты Закон вызначае прававыя асновы i гарантыi дзейнасцi Нацыянальнай акадэмii навук Беларусi (далей — Акадэмiя навук), асноўныя прынцыпы яе ўзаемадзеяння з дзяржаўнымi органамi, суб’ектамi i ўдзельнiкамi навуковай, навукова-тэхнiчнай i iнавацыйнай дзейнасцi i накiраваны на развiццё фундаментальнай i прыкладной навукi як асновы навукова-тэхнiчнага прагрэсу, эканамiчнага, сацыяльнага i культурнага развiцця Рэспублiкi Беларусь, на стварэнне спрыяльных умоў для захавання i далейшага развiцця навуковага патэнцыялу Рэспублiкi Беларусь.
ГЛАВА 1
АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННI
Артыкул 1. Статус Акадэмii навук
Акадэмiя навук з’яўляецца вышэйшай дзяржаўнай навуковай арганiзацыяй Рэспублiкi Беларусь, якая ажыццяўляе арганiзацыю, правядзенне i каардынацыю фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак у мэтах навуковага забеспячэння эканамiчнага, сацыяльнага i культурнага развiцця Рэспублiкi Беларусь.
Акадэмiя навук для вырашэння ўскладзеных на яе задач выконвае асобныя функцыi рэспублiканскага органа дзяржаўнага кiравання ў межах паўнамоцтваў, вызначаных гэтым Законам, Статутам Акадэмii навук i iншымi заканадаўчымi актамi.
Акадэмiя навук падпарадкоўваецца Прэзiдэнту Рэспублiкi Беларусь i падсправаздачная Савету Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь.
Статус Акадэмii навук як некамерцыйнай арганiзацыi вызначаецца гэтым Законам, Статутам Акадэмii навук i iншымi заканадаўчымi актамi.
Статут Акадэмii навук прымаецца яе Агульным сходам i зацвярджаецца Прэзiдэнтам Рэспублiкi Беларусь.
Артыкул 2. Склад Акадэмii навук
Акадэмiя навук аб’ядноўвае ў сваiм складзе правадзейных членаў (акадэмiкаў), членаў-карэспандэнтаў, ганаровых i замежных членаў Акадэмii навук, а таксама аддзяленнi i рэгiянальныя фiлiялы Акадэмii навук, апарат Акадэмii навук, навуковыя арганiзацыi i iншыя юрыдычныя асобы, якiя знаходзяцца ў яе веданнi, работнiкаў гэтых арганiзацый i юрыдычных асоб.
Артыкул 3. Асноўныя задачы Акадэмii навук
Асноўнымi задачамi Акадэмii навук з’яўляюцца:
навуковае забеспячэнне эканамiчнага, сацыяльнага i дзяржаўна-прававога развiцця Рэспублiкi Беларусь, яе культуры, рацыянальнага выкарыстання i аховы прыроды;
арганiзацыя, правядзенне i каардынацыя фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак па важнейшых напрамках прыродных, тэхнiчных, гуманiтарных, сацыяльных навук i мастацтваў у мэтах атрымання новых ведаў пра чалавека, грамадства, прыроду i штучна створаныя аб’екты, павелiчэння навукова-тэхнiчнага, iнтэлектуальнага i духоўнага патэнцыялу Рэспублiкi Беларусь;
вызначэнне i ўнясенне для зацвярджэння ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку пералiкаў прыярытэтных напрамкаў фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў Рэспублiкi Беларусь;
выяўленне прынцыпова новых шляхоў навукова-тэхнiчнага прагрэсу, удзел у распрацоўцы рэкамендацый па выкарыстанню дасягненняў айчыннай i сусветнай навукi на практыцы;
забеспячэння развiцця навукi ў рэгiёнах Рэспублiкi Беларусь;
стварэнне ўмоў для развiцця навуковых школ, падрыхтоўкi навуковых работнiкаў вышэйшай квалiфiкацыi, павышэння квалiфiкацыi вучоных i спецыялiстаў, у тым лiку ў замежных навуковых цэнтрах;
унясенне ва ўстаноўленым парадку прапаноў па фiнансаванню навуковай, навукова-тэхнiчнай i iнавацыйнай дзейнасцi ў Рэспублiцы Беларусь за кошт сродкаў рэспублiканскага бюджэту i iншых цэнтралiзаваных крынiц;
забеспячэнне развiцця iнфарматызацыi i сiстэмы навукова-тэхнiчнай iнфармацыi;
правядзенне навукова-тэхнiчнай экспертызы прапаноў па пытаннях набыцця за мяжой высокiх тэхналогiй i дарагога абсталявання за кошт сродкаў рэспублiканскага бюджэту;
кантроль ва ўстаноўленым парадку за эфектыўным выкарыстаннем дзяржаўных сродкаў, што выдзяляюцца на фiнансаванне фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак.
Артыкул 4. Асноўныя напрамкi дзейнасцi Акадэмii навук
Асноўнымi напрамкамi дзейнасцi Акадэмii навук з’яўляюцца:
правядзенне аналiзу стану i ажыццяўленне прагназiравання тэндэнцый развiцця навукi i тэхнiкi, эканомiкi, сацыяльнай i прававой сферы, узроўню тэхналогiй i iнфарматызацыi;
распрацоўка i зацвярджэнне ва ўстаноўленым парадку дзяржаўных праграм фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў, перспектыўных i штогадовых планаў важнейшых навукова-даследчых работ у Рэспублiцы Беларусь i арганiзацыя iх выканання;
стварэнне навуковых i навукова-тэхнiчных саветаў, камiтэтаў, камiсiй па актуальных праблемах прыродных, тэхнiчных, гуманiтарных i сацыяльных навук i мастацтваў;
унясенне ва ўстаноўленым парадку прапаноў па ўдасканаленню заканадаўства;
вызначэнне асноўных напрамкаў дзейнасцi навуковых арганiзацый i iншых юрыдычных асоб, якiя знаходзяцца ў падпарадкаваннi Акадэмii навук;
забеспячэнне падрыхтоўкi навуковых i навукова-педагагiчных работнiкаў вышэйшай квалiфiкацыi;
аналiз узроўню фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак у навуковых арганiзацыях i вышэйшых навучальных установах, падрыхтоўка прапаноў па павышэнню iх эфектыўнасцi;
правядзенне ва ўстаноўленым парадку навуковай экспертызы праектаў важнейшых нарматыўных прававых актаў, навуковых, навукова-тэхнiчных i народнагаспадарчых праграм, iнавацыйных праектаў;
прыняцце мераў па развiццю ўласнага навукова-тэхнiчнага патэнцыялу, умацаванню матэрыяльна-тэхнiчнай базы Акадэмii навук, арганiзацыi доследных вытворчасцяў навукаёмiстай i высокатэхналагiчнай навукова-тэхнiчнай прадукцыi, стварэнню i распаўсюджванню новых метадаў i сродкаў даследавання заканамернасцяў, з’яў i працэсаў;
распрацоўка i прадстаўленне ва ўстаноўленым парадку праектаў планаў фiнансавання i матэрыяльна-тэхнiчнага забеспячэння фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак, а таксама капiтальных укладанняў на развiццё навуковых арганiзацый i iншых юрыдычных асоб, якiя знаходзяцца ў веданнi Акадэмii навук;
ажыццяўленне мiжнароднага навуковага i навукова-тэхнiчнага супрацоўнiцтва, развiццё ўзаемавыгадных сувязяў з акадэмiямi навук i iншымi навуковымi арганiзацыямi замежных краiн, выкананне мiждзяржаўных навуковых i навукова-тэхнiчных праграм i праектаў, удзел у дзейнасцi мiжнародных навуковых i навукова-тэхнiчных арганiзацый i асацыяцый;
садзейнiчанне павышэнню навуковага ўзроўню нацыянальнай сiстэмы адукацыi, удзел у падрыхтоўцы спецыялiстаў з вышэйшай адукацыяй i павышэннi квалiфiкацыi прафесарска-выкладчыцкага складу вышэйшых навучальных устаноў;
удзел у прапагандзе i распаўсюджваннi навуковых ведаў;
стварэнне ва ўстаноўленым парадку прадстаўнiцтваў Акадэмii навук;
выступленне ў якасцi заснавальнiка камерцыйных i некамерцыйных арганiзацый, у тым лiку навуковых i па падрыхтоўцы навуковых работнiкаў вышэйшай квалiфiкацыi, устаноў адукацыi са статусам унiверсiтэта, а таксама фондаў;
удзел ва ўстаноўленым парадку ў дзейнасцi юрыдычных асоб iншых дзяржаў;
стварэнне ўласных i ўдзел у фармiраваннi дзяржаўных рэсурсаў навукова-тэхнiчнай iнфармацыi, яе распаўсюджваннi, у тым лiку ў айчынных i мiжнародных iнфармацыйных камп’ютарных сетках, распрацоўка прапаноў па прававому, арганiзацыйнаму i эканамiчнаму забеспячэнню развiцця сферы iнфарматызацыi i сiстэмы навукова-тэхнiчнай iнфармацыi;
правядзенне навуковых сесiй, канферэнцый, школ, семiнараў i нарад, а таксама прыняцце ўдзелу ў такiх мерапрыемствах.
Артыкул 5. Акадэмiчныя вучоныя званнi
Акадэмiя навук мае права прысвойваць наступныя акадэмiчныя вучоныя званнi:
правадзейны член (акадэмiк) Акадэмii навук;
член-карэспандэнт Акадэмii навук.
Прысваенне акадэмiчных вучоных званняў ажыццяўляецца па вынiках выбараў, якiя праводзяцца ў адпаведнасцi са Статутам Акадэмii навук. Правадзейным членам (акадэмiкам) i членам-карэспандэнтам Акадэмii навук, а таксама пенсiянерам, якiя маюць указаныя званнi, устанаўлiваюцца штомесячныя даплаты за акадэмiчныя вучоныя званнi, парадак назначэння i памер якiх вызначаюцца заканадаўствам.
Правадзейнымi членамi (акадэмiкамi) i членамi-карэспандэнтамi без указання прыналежнасцi да канкрэтнай акадэмii навук маюць права называцца толькi правадзейныя члены (акадэмiкi) i члены-карэспандэнты Акадэмii навук.
Артыкул 6. Навуковыя архiвы Акадэмii навук
Акадэмiя навук захоўвае ў адпаведнасцi з заканадаўствам у Цэнтральным навуковым архiве Акадэмii навук i архiвах навуковых арганiзацый, якiя знаходзяцца ў яе веданнi, рукапiсы вучоных, дзеячаў лiтаратуры, культуры i мастацтва, а таксама архiўныя матэрыялы навуковых арганiзацый i iншых юрыдычных асоб, якiя знаходзяцца ў веданнi Акадэмii навук, што маюць каштоўнасць для гiсторыi навукi.
Акадэмiя навук прадстаўляе ў адпаведныя дзяржаўныя органы (арганiзацыi) iнфармацыю аб складзе i змесце дакументаў Цэнтральнага навуковага архiва Акадэмii навук i архiваў навуковых арганiзацый, якiя знаходзяцца ў яе веданнi, у мэтах уключэння звестак аб iх у Звод Нацыянальнага архiўнага фонду Рэспублiкi Беларусь.
Артыкул 7. Выдавецкая дзейнасць i друкаваныя выданнi Акадэмii навук
Акадэмiя навук мае права засноўваць i выдаваць у парадку, устаноўленым заканадаўствам, навуковыя часопiсы, газеты i iншыя выданнi, у тым лiку ў электроннай форме, а таксама ажыццяўляць абмен друкаванымi выданнямi з навуковымi арганiзацыямi i вышэйшымi навучальнымi ўстановамi, бiблiятэкамi i музеямi, мiжнароднымi i замежнымi арганiзацыямi.
Артыкул 8. Узаемаадносiны Акадэмii навук з дзяржаўнымi органамi
Акадэмiя навук з’яўляецца суб’ектам дзяржаўнай навукова-тэхнiчнай палiтыкi Рэспублiкi Беларусь. Акты заканадаўства па пытаннях развiцця навукi ў Рэспублiцы Беларусь прымаюцца па ўзгадненню з Акадэмiяй навук.
Дзейнасць Акадэмii навук ажыццяўляецца на падставе спалучэння дзяржаўнага рэгулявання навуковай, навукова-тэхнiчнай i iнавацыйнай дзейнасцi з творчай iнiцыятывай навуковых калектываў, свабодай навуковага пошуку ў мэтах забеспячэння эфектыўнага выканання задач, якiя стаяць перад Акадэмiяй навук.
У мэтах рэалiзацыi асобных функцый рэспублiканскага органа дзяржаўнага кiравання па пытаннях, аднесеных да яе кампетэнцыi, Акадэмiя навук прымае нарматыўныя прававыя акты i ажыццяўляе кантроль за iх выкананнем.
Дзяржава стварае ўмовы, неабходныя для выканання Акадэмiяй навук ускладзеных на яе задач, садзейнiчае павышэнню аўтарытэту Акадэмii навук i яе ролi ва ўстойлiвым сацыяльна-эканамiчным i палiтычным развiццi Рэспублiкi Беларусь, ва ўстаноўленым парадку ажыццяўляе фiнансаванне яе дзейнасцi.
У сваёй дзейнасцi Акадэмiя навук актыўна ўзаемадзейнiчае з рэспублiканскiмi органамi дзяржаўнага кiравання, iншымi дзяржаўнымi органамi (арганiзацыямi), у тым лiку пры дапамозе ўдзелу ўпаўнаважаных Акадэмiяй навук прадстаўнiкоў у пасяджэннях калегiй, вучоных i навукова-тэхнiчных саветаў, нарадах, якiя праводзяцца ўказанымi органамi (арганiзацыямi) пры разглядзе пытанняў, што адносяцца да кампетэнцыi Акадэмii навук.
Iншыя пытаннi ўзаемаадносiнаў Акадэмii навук з дзяржаўнымi органамi, iншымi дзяржаўнымi арганiзацыямi рэгулююцца Статутам Акадэмii навук, iншымi актамi заканадаўства.
Артыкул 9. Узаемаадносiны Акадэмii навук з iншымi суб’ектамi i ўдзельнiкамi навуковай, навукова-тэхнiчнай i iнавацыйнай дзейнасцi
Акадэмiя навук у адпаведнасцi са Статутам Акадэмii навук, iншымi актамi заканадаўства на ўзаемавыгаднай i раўнапраўнай аснове супрацоўнiчае з фiзiчнымi i юрыдычнымi асобамi, мiжнароднымi i замежнымi арганiзацыямi, якiя ажыццяўляюць правядзенне, падтрымку або практычную рэалiзацыю навуковых даследаванняў i распрацовак, у тым лiку апiраючыся на дзейнасць членаў Акадэмii навук, якiя працуюць у iншых арганiзацыях.
Асноўнымi формамi супрацоўнiцтва Акадэмii навук з iншымi суб’ектамi i ўдзельнiкамi навуковай, навукова-тэхнiчнай i iнавацыйнай дзейнасцi з’яўляюцца:
выкананне фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак у рамках сумесных праграм, планаў i праектаў, а таксама арганiзацыя i правядзенне сумесных навуковых i навукова-практычных сесiй, канферэнцый, нарад, сiмпозiумаў, школ, семiнараў, выставак i iншых навукова-арганiзацыйных мерапрыемстваў;
удзел вучоных i спецыялiстаў рэспублiканскiх органаў дзяржаўнага кiравання, навуковых арганiзацый i вышэйшых навучальных устаноў у рабоце Агульнага сходу Акадэмii навук i яе Прэзiдыума, а таксама ў складзе навуковых i навукова-тэхнiчных саветаў, камiтэтаў i камiсiй, што ствараюцца Акадэмiяй навук, навуковымi арганiзацыямi i iншымi юрыдычнымi асобамi, якiя знаходзяцца ў веданнi Акадэмii навук;
прадастаўленне вучоным i спецыялiстам навуковых арганiзацый i вышэйшых навучальных устаноў магчымасцi выканання сумесных фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак у навуковых арганiзацыях, якiя знаходзяцца ў веданнi Акадэмii навук, з выкарыстаннем iх матэрыяльна-тэхнiчнай базы i навуковага абсталявання;
удзел у выкананнi фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак, якiя право-дзяцца навуковымi арганiзацыямi i вышэйшымi навучальнымi ўстановамi, а таксама ў навучальным працэсе i падрыхтоўцы навуковых работнiкаў вышэйшай квалiфiкацыi ў гэтых навуковых арганiзацыях i вышэйшых навучальных установах;
удзел у складзе вучоных, навукова-тэхнiчных i навукова-метадычных саветаў, камiтэтаў i камiсiй, якiя ствараюцца iншымi навуковымi арганiзацыямi, вышэйшымi навучальнымi ўстановамi, рэспублiканскiмi органамi дзяржаўнага кiравання, iншымi дзяржаўнымi арганiзацыямi, падпарадкаванымi Савету Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь;
публiкацыя ў навуковых выданнях Акадэмii навук вынiкаў навуковых даследаванняў вучоных навуковых арганiзацый i вышэйшых навучальных устаноў Рэспублiкi Беларусь i замежных дзяржаў;
iншыя формы супрацоўнiцтва ў адпаведнасцi з заканадаўствам i Статутам Акадэмii навук.
Навуковыя арганiзацыi i вышэйшыя навучальныя ўстановы Рэспублiкi Беларусь маюць права вылучаць па напрамках сваёй навуковай дзейнасцi кандыдатаў у правадзейныя члены (акадэмiкi) i члены-карэспандэнты Акадэмii навук па аб’яўленых ёю спецыяльнасцях у парадку, устаноўленым Статутам Акадэмii навук.
Акадэмiя навук мае права запытваць i атрымлiваць ад навуковых арганiзацый i вышэйшых навучальных устаноў, якiя выконваюць навуковыя даследаваннi за кошт сродкаў рэспублiканскага бюджэту, iнфармацыю аб стане i вынiках фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак, а таксама ва ўстаноўленым парадку праводзiць праверку i даваць ацэнку стану i ўзроўню выконваемых iмi ўказаных навуковых даследаванняў, эфектыўнасцi выкарыстання сродкаў, што выдзяляюцца з рэспублiканскага бюджэту на гэтыя мэты.
Для ажыццяўлення каардынацыi фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў i распрацовак пры Акадэмii навук ствараюцца:
Савет па каардынацыi фундаментальных i прыкладных навуковых даследаванняў, персанальны склад i Палажэнне аб якiм зацвярджаюцца Саветам Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь;
навуковыя i экспертныя саветы (камiсii) па важнейшых навуковых, навукова-тэхнiчных i сацыяльна-эканамiчных праблемах, палажэннi аб якiх зацвярджаюцца Прэзiдыумам Акадэмii навук.
Акадэмiя навук можа засноўваць i прысуджаць, у тым лiку сумесна з iншымi айчыннымi, мiжнароднымi i замежнымi навуковымi арганiзацыямi, прэмii, медалi, дыпломы i iншыя ўзнагароды за выдатныя навуковыя дасягненнi i лепшыя навуковыя работы вучоным, студэнтам вышэйшых навучальных устаноў, а таксама засноўваць спецыяльныя стыпендыi для маладых вучоных i аспiрантаў Рэспублiкi Беларусь.
|
